Op 16 juni 2020 heeft het dagelijks bestuur van Stadsdeel Zuid besloten om de Amsterdamse Montessori School aan de Willem Witsenstraat 14 aan te wijzen als gemeentelijk monument. Dat gebeurde op verzoek van Erfgoedvereniging Heemschut en bureau De Onderste Steen. Ons bestuurslid Olaf Gipser was namens de AMS gesprekspartner in de overleggen tussen gemeente en verenigingen.
De meesten van u weten vast dat ons gebouw niet zomaar een gebouw is. In 1983 werd het samen met dat van de Willemsparkschool ontworpen en voltooid door de architect Herman Herzberger, bekend van onder meer TivoliVredenburg in Utrecht. Kenmerkend voor deze voorbeelden van het architectonische structuralisme is het gebruik van betonsteen en de samenhang tussen het ontwerp van exterieur en interieur, dat zelfs tot op het niveau van het schoolmeubilair werd uitgewerkt.
Naast de architectuurhistorische waarde is de cultuurhistorische waarde ook van groot belang geweest voor de benoeming tot monument. Zo geeft het gebouw een fysieke uitdrukking aan de ontwikkelingen in het hedendaags onderwijs waarbij de nadruk op klassikaal onderwijs verschoof naar individueel en zelfstandig werken. Het structuralisme was ook een antwoord op de vraag naar meer fysieke openheid in schoolgebouwen en meer transparantie, interactie en flexibiliteit in het onderwijs. Herzberger speelde in op die wensen door een uitgekiend spel van zichtlijnen en split-leveloplossingen. Verder gaf hij het interieur een speels karakter met elementen als kleine afgeschermde zithoeken, brede vensterbanken en de combinatie van duurzaam hardhout en beton.
Dat het gebouw nu een gemeentelijk monument is betekent niet dat er helemaal niets meer mee mag gebeuren. Regulier onderhoud en aanpassingen blijven mogelijk, zolang ze de monumentwaarden niet aantasten. Ondanks verschillende ingrepen in het verleden zijn beide scholen en het gedeelde schoolplein nog steeds gaaf en goed herkenbaar. Het kunstwerk op het plein tussen beide scholen (de keien en bankjes van graniet) van beeldhouwer Gerard Höweler vormt daarbij een bijzonder verbindend element.